Üç Yıldan Beri Ölümlü İş Kazası Olmayan Çok Tehlikeli İşyerlerinde
            01.01.2019 Tarihinden İtibaren Sigorta Prim Teşviki Uygulanacaktır.

            I- GİRİŞ:  

Bilindiği ve hatırlanacağı gibi, 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 25. maddesi ile 4447 sayılı Kanuna eklenen Ek-4. maddeye göre, çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde işsizlik sigorta prim teşviki uygulanacaktır.

Çok vahim sonuçlar doğuran iş kazalarının önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması amacıyla yapılmış olan bu düzenlemeye göre,  6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre çok tehlikeli sınıfta yer alan ve iş kazasının meydana gelmediği işyerlerinde sigorta prim teşvikinin nasıl uygulanacağı ve bu kapsama giren işyeri işverenlerinin prim indiriminden nasıl yararlanacakları, bu makalenin konusu olacaktır.

II- Sigorta Prim Teşvikinden Yararlanacak İşyerleri ve Gerekli Şartlar:

            SGK’nın 2017 verilerine göre, özel sektöre ait toplam 1.851.560 işyeri bulunmakta olup, bunlardan 238.743 işyeri Çok Tehlikeli sınıfta yer alan işyeridir.

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen ek madde ile çok tehlikeli işyerlerine getirilen işsizlik sigortası prim teşvikinden (indiriminden) yararlanabilmek için belirlenmiş olan üç ayrı şart bulunmaktadır. Buna göre;

1- İşyerinin, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 9. maddesi kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alan bir işyeri olması,
            2-Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta işyerlerinde her ay toplamda ondan fazla sigortalı işçinin çalışmış olması,
            3- İşyerinde Son 3 yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasının meydana gelmemiş olması,
            Gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen şartları taşıyan işyerlerinde,  üçüncü seneyi takip eden bir sonraki takvim yılından gereçli olmak üzere ve  üç yıl süreyle çalışan işçilerin işsizlik sigortası primi işveren payı olan % 2 yerine, % 1 olarak ödenecektir.

Bu prim teşviki devam ederken, işyerinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasının meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilecek. İşverenler bu fıkrada öngörülen yukarıda yazılı bulunan şartları tekrar sağlamaları ve SGK’ya talepte bulunmaları halinde bu teşvikten yeniden yararlanmaya başlayacaktır.     

III- İşyerinde Çalışan Sayısının Belirlenmesi:

Çok tehlikeli işyerinde çalışan işçinin tespitinde, Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenlerin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 4. maddesini (a) bendi kapsamında hizmet akdiyle çalıştırılan toplam işçi sayısı dikkate alınacaktır.

IV- 01.01.2019 Tarihinden İtibaren Prim Teşviki Uygulanacak İşyerleri:

Bu düzenlemenin yürürlüğe girmiş olduğu 04.04.2015 tarihinde faaliyet bulunan ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alan ve Türkiye genelindeki işyerlerinde ondan fazla işçinin çalıştığı ve (31.12.2018 tarihine kadar) ölümlü veya iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasının meydana gelmediği işyerlerinde, 01.01.2019 tarihinden itibaren üç yıl süreyle yani,  2021 yılın sonuna kadar işsizlik sigortası prim teşviki- indimdi uygulanacak ve işçinin sigorta primine esas kazancı üzerinden işveren prim payı olan % 2 yerine  % 1 olarak ödenecektir.

V- İşsizlik Sigortası Prim Teşvikinden Yasaklanacak Olanlar:

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Ek-4. maddesine göre işsizlik sigortası primi teşvikinden yararlanan işverenler, bu yararlanma devam ederken işyerinde meydana gelen ve ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri ödeyecek ve bu teşvikten beş yıl süre ile yasaklanacaktır.

Ölümlü iş kazalarını bildirmemelerinden dolayı haklarına yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında, sermaye şirketi olması halinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecektir.  

VI- Sonuç Olarak:

4447 sayılı Kanuna eklenen Ek-4. maddeye göre, çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde işsizlik sigorta prim teşviki uygulanacaktır

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alan ve Türkiye genelindeki işyerlerinde ondan fazla işçinin çalıştığı ve son üç yılda ölümlü veya iş göremezlikle sonuçlanan bir iş kazasının meydana gelmediği işyerlerinde, 01.01.2019 tarihinden itibaren üç yıl süreyle yani,  2021 yılının sonuna kadar işsizlik sigortası prim teşviki- indirimi uygulanacak ve işçinin sigorta primine esas kazancı üzerinden işveren prim payı olan % 2 yerine  % 1 olarak ödenecektir.

Bilindiği gibi, Türkiye’de son yıllarda meydana gelen iş kazalarında çok büyük artışların olduğu ve bunun önlenmesi gerektiği her kesimin ortak görüşü ve temennisi olduğu bir gerçektir. Ancak iş kazalarının önlenmesinin tek yolu, işverenler tarafından gerekli tüm önlemlerin alınması, işçilerin bu konuda ciddi şekilde eğitilmesi ve işçilerin de çalışırken verilen iş güvenliği malzemelerini mutlaka kullanmaları ile iş kazalarının önlenmesi mümkün olabilecektir.

Son yıllarda, Soma, Tuzla Tersaneleri, Davutpaşa, Ankara Ostim, Kozlu, Ermenek, Esenyurt, Torunlar, Şirvan ve Şırnak gibi çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde meydana gelen  iş kazaları da dahil olmak üzere 21.800 işçi, iş kazaları sonucunda hayatını kaybetmiştir.

Çalışma yaşamı devam ettiği sürece, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını tamamen ortadan kaldırmak ve yok etmek elbette mümkün değildir. Ancak, Ülkemizde meydana gelen iş kazalarının % 80’inin, verilecek iş güvenliği eğitimleri ile ve alınacak çok basit önlemlerle önlenebileceği, herkes tarafından kabul edilen ortak bir görüştür.

İş kazalarını önlemeye çalışmak tüm işverenler için hem insani bir görev ve hem de yasal bir zorunluluktur. Bu insani ve yasal zorunluluğa tam uyulduğu takdirde, işçi de işveren de top yekûn Ülkemiz de kazançlı çıkacak ve mutlu olacaktır.

Çalışan işçilerin ölümüne yol açan ve herkesi derinden üzen iş kazalarının önlenmesi ve alınması gereken tüm tedbirlerin alınarak iş kazalarının asgari düzeye indirilmesi amacıyla, 6645 sayılı Kanun’un 25. maddesi ile yapılmış olan bu düzenlemenin, amacına uygun olarak iş kazalarını asgari düzeye indirmesini ve bu vesileyle istenen yararlı sonuçlar elde edilmesini diliyor ve temenni ediyorum. 

Ahmet AĞAR
   Sosyal Güvenlik Müşaviri

Büklüm Sok. No. 9/4 Kavaklıdere- ANKARA
Tel: 0312- 4199369  Fax: 0312- 4199371

e-posta: ahmetagar@ahmetagar.com

Web : www.ahmetagar.com