Kadın istihdamı ve yapılması gerekenler

Kadınların çalışma hayatında istenilen düzeyde yer alabilmesi için aile ve sosyal yardım sigortası adı altında bir sigorta kolu oluşturulmalıdır. Böylece özel sektörde çalışan ve küçük çocuğu olan kadınlar çocuklarına bakmak için işi bırakmak zorunda kalmayacak veya yeni bir iş bulduğunda işbaşı yapmak için tereddüt yaşamayacaktır

ARİF TEMİR (Arşivi)

Kamu ve özel sektörde çalışan kadınların sayısının erkeklerden az olduğu herkesin malumudur. Bu yazıda çalışma hayatında çalışan kadınların sayısına yer verilerek çalışma hayatındaki kadın çalışanların sorunlarının giderilmesi ve kadınların çalışma hayatında daha uzun süreli kalması için neler yapılması gerektiği açıklanmaya çalışılacaktır.

Kadın memurlar en çok ve en az nerelerde çalışıyor
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu’na göre toplam 11 hizmet kolu var. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 2007 yılı verilerine göre 11 hizmet kolundan sadece sağlık ve sosyal hizmetler kolunda  kadınların sayısı erkeklerden fazla.
Bu hizmet kolunda 174 bin 795 kadın ve 155 bin 38 erkek çalışıyor.
Kadınların en az çalıştığı hizmet kolu ise diyanet ve vakıf hizmetleridir.
Bu hizmet kolunda 83 bin 78 kişiden sadece 3.921’i kadın çalışandır.

Kadın İşçi İstihdamı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerine göre 2008 yılı ocak ayında Türkiye’de toplam 5 milyon 349 bin 828 işçi çalışmaktadır. Bu çalışanlardan 861 bin 591’i kadın işçilerden oluşmaktadır. Kadın işçilerin 48 bin 005’i kamu, 813 bin 586’sı özel işyerlerinde çalışmaktadır. Türkiye’de çalışan yaklaşık her altı kişiden biri kadındır. Bu veriler ülkemizde kadın işçi istihdamının çok düşük olduğunu göstermektedir.

Sektörlere (İşkollarına) göre kadın işçi istihdamı
Genel olarak kadınlar bütün işkollarında az veya çok istihdam edilmektedir. Kadınların en çok çalıştığı sektörler 186 bin 190 kişi ile dokuma sektörüdür. Bunu 103 bin 242 kişi ile ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar ve 82 bin 397 kişi ile gıda sektörü izlemektedir. Kadınların en az çalıştığı sektörler ise 701 kişi ile gemici, 951 kişi ile şeker ve 1.157 kişi ile demiryolu taşımacılığı işkoludur.

Kadın istihdamında illerin durumu
Kadınlar 324 bin 488 kişi ile en çok İstanbul’da istihdam edilmektedir. İstanbul’u 86 bin 549 kişi ile İzmir
ve 63 bin 626 kişi ile Bursa izlemektedir. Kadınların en az istihdam edildiği il ise 60 kişi ile Şırnak’tır. Bu ili 77 kişilik istihdam ile Bayburt ve 110 kişilik istihdamla Kilis izlemektedir. 

Kadın istihdamını artırmak için yapılan düzenlemeler
Kadın işçi istihdamını artırmak ve çalışan kadınların daha rahat çalışabilmeleri için kadın işçilerin maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer ve su altında çalıştırılmamaları, sanayiye ait işlerde kadınların çalıştırılmalarının özel usul ve esaslara bağlanması, kadın işçilerin özel günlerinde ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmamaları, analık izni, gebe işçinin muayene izni, hamile işçinin hafif işlerde çalıştırılması, emzirme izni, ücretsiz izin, çalışma saatleri, gece çalışması, emziren işçinin ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaması, emzirme ödeneği, doğumdan sonraki çalışılmayan sürenin borçlanılması ve kadın işçi istihdam edenlere prim indirimi sağlanması gibi düzenlemeler yapılmıştır.
Bütün bu düzenlemelere karşın kadınların istenilen düzeyde istihdamı sağlanamamıştır. Bazı durumlarda da çalışma hayatına giren işçiler doğum yaptıktan sonra çalışma hayatına tekrar geri dönüşleri azalmaktadır.Yukarıda açıklanan düzenlemelere ek olarak yeni bazı düzenlemelerin yapılması çalışma hayatında kadın istihdamını artıracak ve çalışma hayatı içerisinde bulunan kadınların çalışma hayatı dışında kalmalarını önleyecektir. Bu düzenlemelerin başında aile ve sosyal yardım sigortasının ihdas edilmesi ve doğum sonrası kullanılan ücretsiz izin uygulamasının yeniden düzenlenmesidir. 

Aile ve sosyal yardım sigortasının ihdas edilmesi
Özel sektörde çalışan kadınların bir çoğu doğum yaptıktan sonra çocuklarının bakımı amacıyla kreş veya bakıcı parası ödememek için işten ayrılarak çocuklarına kendileri bakmaktadır. Özellikle ücretleri düşük olan kadın işçiler doğumdan sonra işe devam etmeleri durumunda kazandıkları ücretlerin büyük bir kısmını bakıcı veya kreşlere ödemek durumunda kalmaktadırlar. Hal böyle olunca kadın yönünden çalışmamak daha kazançlı bir duruma gelmiş olmaktadır. İşte bu olumsuz durumu giderebilmek için doğum yapan kadının çocuğunun kreş veya bakıcı ücreti, aile ve sosyal yardım sigorta kolundan devlet tarafından karşılanması gerekmektedir. Bu sigorta kolu kadınların küçük çocuklarının bakımlarının sağlanması için işten ayrılmalarını önleyecektir. Bu nedenle aile ve sosyal yardım sigortası adı altında bir sigorta kolu ihdas edilmelidir.

Doğum sonrası ücretsizi izin uygulamasınınyeniden düzenlenmesi
Doğum yaptıktan sonra kadınlara (memur ve işçilere) toplam 16 hafta(çoğul gebelikte 18 hafta) doğum izni verilmektedir. Bu izin süresinin bitiminden itibaren işçilere altı ay memurlara ise 12 ay talep etmeleri halinde ücretsiz izin verilmektedir. Ücretsiz izin uygulaması sadece doğum yapan kadına tanınmıştır. Doğum izninin kullanılması da ücretli iznin bitim tarihinden başlamaktadır. Ücretsiz iznin kısa bir süre içerisinde kullanılması pek hakkaniyetli gözükmemektedir. Örneğin çocuk altı aylık iken bu izni anne ve baba kullanmaya gerek duymayabilirler. Anne ve baba ücretsiz izni çocuk üç yaşında iken kullanmak isteyebilirler.
Ücretsiz doğum izni süreleri işçi ve memurlarda eşitlenerek bu izinler ebeveyn izni adı altında Avrupa ülkelerinin bir kısmında uygulandığı gibi anne ve babaya verilmelidir. Bu izinlerin doğumdan sonra beş yıllık bir süre içerisinde kullanılması yönünde düzenleme yapılmalıdır. Anne ve babadan birisi veya izni paylaşmak suretiyle her ikisi birden bu izni beş yıllık süre içerisinde istedikleri zaman kullanabilmeleri yönünde mevzuatımızda düzenlemeler yapılmalıdır. 

Sonuç
Kadınların çalışma hayatında istenilen düzeyde yer alabilmesi için aile ve sosyal yardım sigortası adı altında bir sigorta kolu oluşturulmalıdır. Böylece özel sektörde çalışan ve küçük çocuğu olan kadınlar çocuklarına bakmak için işi bırakmak zorunda kalmayacak veya yeni bir iş bulduğunda işbaşı yapmak için tereddüt yaşamayacaktır. Doğum sonrasında ki ücretsiz izin uygulaması anne ve babanın sorunlarını çözebilecek şekilde ebeveyn izni olarak yeniden düzenlenmesi kadın istihdamının artmasına katkı sağlayacaktır.

Arif Temir: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişi

 Kaynak : Radikal Gazetesi 03/03/2009