Mesleki Eğitim Almamış İşçiler Ağır İşlerde Çalıştırılamayacak,

İşçi Ücretleri Banka Aracılığıyla Ödenmesi Zorunlu Olacak

I-        GİRİŞ:

Bilindiği üzere, 16.06.2006 tarihli ve 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak 01.10.2008 günü itibariyle tamamen yürürlüğe girmiş olan 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile gerek 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, gerek 1479 sayılı Bağ-Kur Kanununda iş kazası sayılan hal ve durumlar ve gerekse 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununda tarifini bulan görev malullüğü tanımı, unsurları ve şartları ile iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık bakımından işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluk alanlarında köklü değişikler yapılmıştır.

Bahse konu değişikliklerin paralelinde 4857 sayılı İş Kanununda yapılmış olan değişikliklerle artık 01 Ocak 2009 tarihinden sonra mesleki eğitim almamış işçilerin ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılması cezai yaptırıma tabi tutulacak, bu kapsamda, işçilere mesleki eğitimle birlikte iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin de verilmesi zorunlu olacaktır.

Ayrıca; işyerleri ve işletmelerinde, İş Kanunu hükümlerinin uygulandığı    işverenler ile üçüncü kişilerin, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 10 ve üzerinde olması halinde, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarlarının artık bankalar aracılığıyla ödenmesi zorunlu kılınmıştır.

Ağır ve tehlikeli işlerde verilmesi gereken iş güvenliği eğitimleri ve mesleki eğitimler ile bankalar kanalı ile ücret ödenmesi zorunluluğu bu makalenin konusunu oluşturmaktadır.

II-      AĞIR VE TEHLİKELİ  İŞLERDE ÇALIŞTIRILACAK İŞÇİLERİN   

                 EĞİTİLMESİ ZORUNLULUĞU: 

01.01.2009 tarihinden itibaren yeni işe alınacak işçiler işe alınmadan önce, halen işyerlerinde çalışmakta olan işçiler ise çalıştığı işle ilgili eğitilmeden, ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacak.

5763 sayılı Kanunun 5. maddesiyle 4857 sayılı kanunun 85. maddesine eklenen ve 01.01.2009 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni hükme göre, 16 yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ile çalıştığı işle ilgili mesleki eğitim almamış işçiler ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacak. Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırabilmek için, mesleki eğitim yanında, iş sağlığı ve güvenliği eğitiminin de verilmesi zorunlu olup, bu eğitimlerin verildiğine ilişkin işçinin imzasını havi tutanak düzenlenmesi ve bu tutanağı işçi özlük dosyasında muhafaza edilmesi yasal zorunluluktur. 

            Ayrıca, ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişinde veya işin devamı süresince en az yılda bir, bedence bu işlere elverişli ve dayanıklı oldukları işyeri hekimi, işçi sağlığı dispanserleri, bunların bulunmadığı yerlerde sırası ile en yakın SGK, sağlık ocağı, hükümet veya belediye hekimleri tarafından verilmiş (ağır işlerde çalışabilir) raporları olmadıkça, bu gibilerin işe alınmaları veya işte çalıştırılmaları yasaktır.

4857 sayılı İş Kanununa aykırı olarak ağır ve tehlikeli işlerde 16 yaşından küçükleri çalıştıran veya buna ilişkin yönetmelikte gösterilen yaş kayıtlarına aykırı işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline  her işçi için 1.120,00 TL,   Söz konusu kanunun 85. maddesinde belirtilen mesleki eğitim almamış işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline her işçi için 560,00 TL idari para cezası uygulanacaktır. ( 2007 yılında İşçi Sağlığı ve Güvenliğine ilişkin hükümlere aykırı hareketten dolayı işverenlerden toplam:  68.378.834,3 YTL ceza  kesilmişti. )

Bu tür cezalara muhatap olunmaması bakımından, yeni işe alınacak işçilere, işe başlatılmadan önce mesleki eğitim ile işçi sağlığı ve güvenliği eğitiminin verilmesi,  halen çalışmakta olan işçilere de keza bu eğitimlerin verilmesi ve eğitim gördüklerine ilişkin işçinin imzasını havi tutanak düzenlenmesi ve bu tutanakların işçi özlük dosyalarında saklanması gerekmektedir.   işverenlerin gerekli  mesleki eğitim çalışmalarına başlamaları ve eğitim verildiğine ilişkin tutanak düzenlemeleri  kendi yararlarına olacaktır.

III-    İŞÇİ ÜCRETLERİNİN BANKALAR ARACILIĞIYLA ÖDENMESİ:        

İşverenlerin acele etmeleri ve bankalarla görüşerek çalıştırdıkları işçiler adına birer hesap açtırmaları ve bankamatik kart çıkartmalarında büyük yarar vardır.

Zira, 01.01.2009 tarihinden itibaren yürürlüğü giren “Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın  Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelik” hükmüne göre, işyerleri ve işletmelerinde İş Kanunu hükümlerinin uygulandığı  işverenler ile üçüncü kişiler, Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısının en az 10 olması halinde, çalıştırdıkları işçiye, gazeteciye, gemi adamına o ay içinde yapacakları her türlü ödemenin kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemekle yükümlü bulunmaktadır. 

           İşçiye ödenecek ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkak ödemelerinin bankalar aracılığıyla ödemek zorunda olan işverenler, işveren vekilleri veya üçüncü kişiler, işyerlerinin bulunduğu mahalde banka şubesi bulunmaması ya da çalışanlara banka aracılığıyla ödeme yapılmasına imkân bulunmaması halinde bu ödemeleri, T.C. Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü şubeleri aracılığıyla yapmak zorundadırlar.

            İşçiye, İş Kanunundan veya toplu iş sözleşmesinden veyahut iş sözleşmesinden doğan  ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit alacaklarını, zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödemeyen işveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye, İş Kanununun 102. maddesi hükmüne göre  bu durumda olan her işçi ve her ay için  112,00 TL idari para cezası  ödemek zorunda kalacaktır.

IV-   SONUÇ :

31 Aralık 2008 tarihine kadar, ağır ve tehlikeli işyerlerinde halen çalışmakta olan işçilere, mesleki eğitim ile iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitimin verilmesi ve bunun mutlaka işçinin imzasını da taşıyan bir tutanağa bağlanması, işveren için  yasal yükümlülüğünü yerine getirdiğinin ispatı olacaktır. Ancak bahse konu eğitimin bu konuda yetkilendirilmiş, Yönetmelikte belirtilen nitelikte kişiler tarafından verilmesi gerekmektedir. Salt belgelendirme anlamında yapılacak olan uygulamalardan ve muvazaalı işlemlerden kaçınılması gerekmektedir. Buradaki maksadın; ağır, tehlikeli, yıpratıcı işlerde çalıştırılan işçilere yaptıkları işi en az risk ile nasıl yapmaları gerektiğinin öğretilmesi ve iş kazalarının minimize edilerek verimliliğin arttırılmasıdır.

Ayrıca; Türkiye genelinde  toplam 10 işçi çalıştıran işverenlerin, 01.01.2009 tarihinden itibaren işçiye yapacakları her türlü ödemenin kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net tutarını, bankalar aracılığıyla ödemek zorunda olacakları için  biran önce bankalarla görüşerek çalıştırdıkları işçiler adına birer hesap açtırmalarının ve bankamatik kartı çıkartmalarının faydalı olacağı düşünülmektedir.

Genç yaşta bir işçinin uğradığı iş kazası sonucu ölmesi veya sakatlanarak çalışamaz hale gelmesi durumunda gerek kendisine ödenecek olan sürekli iş göremezlik geliri ve gerekse ölmesi durumunda hak sahiplerine ödenecek olan gelirlerin birleşik sermaye değeri ve Kurum tarafından karşılanarak kusur oranında halefiyet ilkesi gereği tahsil edilmeye çalışılan giderler 150.000,00 TL gibi rakamlara ulaşabilmektedir. Ödenecek olan maddi ve manevi tazminatların bir şekilde telafi edilebileceği düşünülse bile ölen kişinin kalbinizde açtığı vicdani yara ömür boyu içinizi sızlatmaya devam edecektir. Bu nedenle ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırdığınız işçilerinizin gerek mesleki ve gerekse iş güvenliği eğitimlerinin mutlaka  yaptırılması, gerekmektedir. Bu eğitimler nedeniyle katlanılacak maliyetin yukarıda bahsedilen vicdani sorumluluk ile kıyaslanmayacak derecede önemsiz olduğu unutulmamalıdır.

Kaynakça: Ahmet Ağar :

1 -    “Mesleki Eğitim Almamış İşçiler Ağır İşlerde Çalıştırılamayacak,İşçi Ücretleri Banka Aracılığıyla Ödenmesi Zorunlu Olacak” Sosyal Güvenlik Dünyası  Dergisi 2009/ Ocak, Sayı: 53, Sayfa: 131

2-     “Yaklaşım Dergisi” Şubat 2009 – 154 Sayı – Sf. 617-619

3-     “http://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ahmetagar/003/”