SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ İMZALANMAMIŞ  ÜLKELERDEN GELEN
YABANCI İŞÇİLER ÜÇ AYDAN SONRA SİGORTALI SAYILACAKTIR

               I- GİRİŞ :           

11.09.2014 tarihinden itibaren yürürlüğe giren  6552 sayılı Kanunla 5510 sayılı Kanunun 6. maddesinin (e) bendi değiştirilmiş ve yapılan bu değişikliğe göre Kanunun yürürlüğe girdiği 11.09.2014 tarihinden itibaren uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla; yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye üç ayı geçmemek üzere bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanlar sigortalı sayılmayacaklardır.                                                           

   6552 sayılı Kanun ile yapılan bu düzenlemenin amir hükmü uyarınca, 11.09.2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde  sigortalı veya emekli bulunup ülkemize en fazla üç ayı geçememek üzere çalışmaya gelenler sigortalı sayılmayacaklardır. Üç aydan fazla süreyle  çalışmaya gelen sigortalılar çalışmaya başladıkları üçüncü ayın dolmasını takip eden günden itibaren sigortalı sayılacaklardır. 

Yabancı uyruklu işçilerin sigortalılıklarının nasıl olması gerektiği ve bunların ne kadar süreden sonra sigortalı olarak bildirilmesi gerektiği, bu makalemizin konusu olacaktır.  

II- Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmamış Ülke Uyruğunda Olan

     Yabancı  İşçilerin Sigortalılıkları ile İlgili  Eski Uygulama Geri Getirildi:     

1- 11.09.2014 tarihinden sonra: Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde sigortalı ya da emekli olup, Ülkemize üç aydan fazla bir süre ile çalışmak için geçici görevli olarak yabancı ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından gönderilenler, ( 02.03.2011 – 20.08.2013 dönemlerinde olduğu gibi) çalışmaya başladıkları tarihin üçüncü ayın sonundan itibaren sigortalı sayılacaklardır. 

  2-  11.09.2014 tarihinden önce: Türkiye’ye gelen ve halen çalışmakta olan yabancı uyruklu  işçilerin, (21.08.2013-10.09.2014 dönemleri arasında sigortalı sayılmayanlar) 6552 sayılı Kanunun ile  5510 sayılı Kanun’un 6. maddesinin  (e) bendinde yapılan değişikliğe göre, uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye üç ayı geçmemek üzere bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olacakları hükmüne istinaden, üç aylık sürenin dolduğu 11.12.2014 tarihinden itibaren işverenleri tarafından sigortaya bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. 

III- Sosyal Güvenlik Sözleşmesi İmzalanmış Ülke Uyruğunda Olan

      Yabancı  İşçilerin Sigortalığı: 

1- Bilindiği gibi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 6. maddesinin (e) bendine göre; yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye’ye bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye’de kendi nam ve hesabına çalışanlardan, yurtdışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanların  sigortalı sayılmayacakları öngörülmüştür.

2- Bilindiği gibi, 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin  (c) bendi hükmü gereği, mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden hizmet akdi ile çalışanların 4/a kapsamında sigortalı olacakları belirtilmiştir. 

3- Ülkemizin diğer ülkelerle imzaladığı ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde de iki ülke vatandaşlarının karşılıklı olarak diğer ülkede geçici görevli ya da geçici görevli olmaksızın çalışmaları halinde hangi ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olacaklarına ilişkin hükümler bulunmaktadır. 

4- Ülkemiz ile taraf ülkeler arasında imzalanan ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde yer alan hükümler uyarınca, yabancı uyruklu kişilerin akit ülkede kurulu bir kuruluş tarafından belirli bir işin icrası amacıyla geçici olarak Ülkemize gönderilmesi halinde, sigortalının kendi ülkesinde çalışıyormuş gibi iş merkezinin bulunduğu ülkenin mevzuatına tabi tutulması kuralı getirilerek mükerrer sigortalılık önlenmiştir. 

Geldiği ülkenin sosyal güvenlik kurumu tarafından, kendi ülkesinin mevzuat hükümlerine göre sosyal güvenliklerinin sağlandığına ilişkin sözleşmelerle belirlenmiş formülerleri Sosyal Güvenlik Kuruluna ibraz eden kişiler, ilgili ülke ile aramızda imzalanmış olan sosyal güvenlik sözleşmesinde öngörülen süre ve bu süreye ilave edilecek süre kadar sigortalı sayılmayacaklardır. Geldikleri ülkenin sosyal güvenlik mevzuatına tabi olarak kendi çalışmalarından dolayı aylık alanlar dahil geçici görevli olarak Ülkemizde çalışanlar sigortasız sayıldıkları sürelerin bittiği tarihten itibaren Kanunun 4/a  bendi kapsamında sigortalı olacaklardır. 

Ancak, ilk görevlendirme süreleri dolduktan sonra işin uzaması durumunda,  geçici görevin uzatılması talebinin sigortalı veya işverence sözleşmeli ülkenin sigorta kurumuna iletilmesi ve bu kurumun talep etmesi halinde, bu talep SGK tarafından sözleşmeler kapsamında değerlendirilerek geçici görevinin uzatılması talebi uygun bulunan kişiler sözleşmede öngörülen uzatma süresince de Ülkemiz mevzuatından muaf tutulmaya devam edilecektir.  

Ülkemiz ile yabancı ülkeler arasında imzalanan sosyal güvenlik sözleşmelerinde geldikleri ülkede sosyal sigortaya tabi olduklarını belgeleyenlerin Ülkemizde ne kadar süre ile sigortalı olmayacakları  ekteki tabloda belirtilen süreler dikkate alınarak belirlenecektir.   (1) 

5- Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde sosyal güvenlik sistemine tabi çalıştığını ya da kendi çalışmalarından dolayı aylık aldığının belgelendirilmesinde bu belgenin yabancı uyruklunun kendi ülkesinin sosyal güvenlik kurumundan alınmış olması ve Ülkemizde bulunan temsilciliğinden (elçilik, konsolosluk, ataşelik vb.) onaylanmış olması gerekmektedir. 

6- 4817 sayılı Kanunun 4. maddesi gereğince Ülkemizde çalışmaya başlayacak yabancıların çalışmaya başlamadan önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından çalışma izni almaları gerekmektedir. 

IV- SONUÇ OLARAK: 

1- 11.09.2014 tarihinden sonra, Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan  ülkelerde sigortalı ya da emekli olup, Ülkemize üç aydan fazla bir süre ile çalışmak için geçici görevli olarak yabancı ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından gönderilenler, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en fazla üç aya kadar sigortalı sayılmayacaktır. Ancak üç aydan fazla çalışmaya devam ettikleri taktirde Türkiye’de sigortalı sayılacaklarından, işverenleri tarafından sigortaya bildirimlerinin yapılması gerekmektedir

  2- 11.09.2014 tarihinden önce: Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan  ülkelerde sigortalı ya da emekli olup Türkiye’ye gelen ve halen sigortasız olarak çalışmakta olan yabancı uyruklu  işçilerin,  (21.08.2013-10.09.2014 dönemleri arasında sigortalı sayılmayanlar) 6552 sayılı Kanunun ile  5510 sayılı Kanun’un 6. maddesinin  (e) bendinde yapılan değişikliğe göre, üç aylık sürenin dolduğu 11.12.2014 tarihinden itibaren sigortaya bildirimlerinin yapılması zorunlu olup, işverenleri tarafından sigortaya bildirimlerinin yapılması gerekmektedir. 

-------------------------------------------------------------

 (1) Ahmet Ağar Yaklaşım Dergisi 2013 Nisan  sayısı                                                        

                                                                                                                                              Ahmet Ağar

                                                                                                                                            Sosyal Güvenlik Müşaviri

Büklüm Sokak No: 9/4 Kavaklıdere- ANKARA
Tel: 0312- 4199369  Fax: 0312- 4199371
e-posta: ahmetagar@ahmetagar.com
Web : www.ahmetagar.com

Sosyal güvenlik sözleşmelerine göre geldikleri ülkede sosyal sigortaya tabi olduklarını belgeleyenlerin
Ülkemizde ne kadar süre ile sigortalı olmayacaklarına dair  tabloda

Ek: 1