İşçinin İşe Geç Gelmesi  İşverene Haklı Nedenle Fesih Hakkı Verir Mi ?

            I- GİRİŞ:

Bazı işyerlerinde bazı işçilerin sürekli olarak mesaiye geç gelmeleri ve bunu alışkanlık haline getiren işçiler ile işverenler arasında önemli sorunlara yol açtığı ve ihtilaflara neden   olduğu bilinen bir gerçektir.  

İşçinin işe geç gelmesi ve bunu alışanlık haline getirmesi durumunda işverene,  söz konusu işçi için Haklı Nedenle Hizmet Akdini Feshetme hakkı sayılıp sayılmayacağı ve bundan dolayı söz konusu işçinin  hizmet akdinin feshedilmesi durumda, işçiye kıdem ve ihbar tazminatının hangi hallerde ödenip ödenmeyeceği, her iki tarafın da haksızlığa uğramaması bakımından İş Kanunu ve yargı kararları muvacehesinde gerekli açıklamaların yapılması, bu makalenin konusu olacaktır

II- İşe Geç Gelen İşçinin Geçerli Nedenle Hizmet Akdinin Feshedilmesi:

Yargıtay’ın vermiş olduğu muhtelif kararlarında ve özellikle 7. Hukuk Dairesi’nin 24.06.2013 tarih ve 2013/14031 E. 11810 K. sayılı kararında da belirtildiği gibi,  4857 sayılı İş Kanunu’nun 18. maddesine göre 30 veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az 6 aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden  veya davranışlarından  ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. 

4857 sayılı İş Kanunun 25/II. Maddesinde öngörülen sebepler niteliğinde ve ağırlığında olmayan  işyerinde işin görülmesini önemli ölçüde olumsuz etkileyen, sözleşmeye aykırı davranışlardır. İşçinin davranışı ancak işyerinde olumsuzluklara  yol açması halinde geçerli sebep olabilir. İşçinin sosyal açıdan olumsuz bir davranışı, etik açıdan onaylanmayacak bir hareketi, işyerinde üretim ve iş ilişkisi herhangi bir olumsuz etki yapmıyorsa,  hizmet akdinin feshi için Geçerli Sebep sayılmamaktadır.  

Ancak, işçinin sürekli olarak işe geç gelmesi ve mesai bitmeden önce işyerini terk etmesi, fazla mesai yapılacağı bildirildiği halde ( fazla mesai yapacağına dair onayı alınmışsa)  fazla mesaiye kalmadığı ve bu durumların işyerinde tutulan tutanaklarla tespit edilmesi durumunda, işverenin, söz konusu işçinin hizmet akdini Geçerli Nedenle Fesih hakkı  bulunmakla birlikte, İş Kanunu’nun 25/II maddesine göre,  işe geç gelmenin Haklı Nedenle Fesih sebebi oluşturmadığından dolayı, işçiye kıdem ve ihbar tazminatının ödenmesi gerekmektedir.  (9.HD. 2009/14309 E. 201/14378 K. 11.05.201)   

Buna göre denilebilir ki, işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödeneceğine/ ödendiğine göre, “hizmet akdinin feshinde Geçerli Nedenle Fesih hakkının bulunup bulunmamasının ne önemi vardır.” Önemi şudur:

İşine geç gelen ve bunu alışkanlık haline getiren bir işçinin, hizmet akdinin geçerli nedenle feshetme şartları bulunmadan veya bu şartlar bulunduğu halde mer’i  mevzuatın ve yargı kararlarının ön gördüğü ve şart koştuğu şekilde izinsiz ve mazeretsiz olarak işçinin  sürekli olarak mesaiye geç geldiğine dair tutanak tutulmadan ve savunması alınmadan hizmet akdinin feshedilmesi durumunda, eğer bu işyeri 30 veya daha fazla işçi çalıştıran bir işyeri ise, işçinin işe iade davası açtığında, mahkeme tarafından kesinlikle işe iade kararı verilecektir.  

4857 sayılı İş Kanunu’nun 20.maddesinin ikinci fıkrasına göre işçinin hizmet akdi feshinin geçerli bir nedene dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir

III- İzinsiz ve Mazeretsiz Olarak İşe Geç Gelen İşçiye Ücret Kesme Cezası :

İş Kanununa göre, geç de olsa işyerine gelen işçiye iş verilmemesi iş akdinin fiilen işveren tarafından feshi anlamındadır. İşe geç gelmenin cezası, hizmet akdinin feshi değildir. İşe geldiği halde iş verilmemek suretiyle işveren tarafından hizmet akdinin feshedilmesi, işçinin kıdem ve ihbar tazminatı almaya hakkı vardır. ( 9. HD.2010/19 E. 2012/28410 K. 11.09.2012)

İş Kanunu’nun 38. maddesine göre, işveren toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerinde gösterilmemiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez. İş sözleşmelerinde, hangi durumlarda işçiye ücret kesme cezasının verileceği açık olarak ve anlaşılır bir şekilde belirtilmelidir.

Toplu iş sözleşmesinde veya iş sözleşmelerinde izinsiz ve mazeretsiz olarak işe geç gelmede veya erken ayrılmada ücret kesme cezası verileceğine ilişkin hüküm varsa, bu hükme istinaden işçiye ücret kesme cezası verilebilir.

Bu şekilde işçi ücretlerinden ceza olarak  yapılacak kesintilerin derhal sebepleri ile beraber işçiye bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintiler, bir ayda 2, bir yılda ise toplam 24  günlük kazancından fazla olamaz.

İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintiler, işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri  için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının bankalardaki hesabına, cezanın kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılması yasal bir zorunluluktur.

IV- İşe Geç Gelen İşçinin Haklı Nedenle Hizmet Akdinin Feshedilmesi Şartları:

            İzinsiz ve mazeretsiz olarak işe geç gelen, erken ayrılan veya mesai saatleri dahilinde yapması gereken işi yapmayarak başka alanlarda oyalanarak zaman dolduran ve bunu alışkanlık haline getiren bir işçinin, hizmet akdinin Haklı Nedenle feshetmenin bazı  şartları bulunmaktadır. Hizmet akdi feshinin Haklı Nedene  dayandığının ispat yükümlülüğü ise işverene aittir.

İşçinin işe geç gelmesi, tek başına haklı fesih nedeni değildir. Bunun için  işçinin iş sözleşmesine aykırı olarak izinsiz ve mazeretsiz olarak işe geç geldiği ve  bazen de erken ayrıldığına dair yazılı olarak uyarılmalıdır. Uyarılmasına rağmen bunu alışkanlık haline getirdiğinin tutanakla tespit edilmesi ve işe geç gelmesinden dolayı işyerinde olumsuzlukların yaşandığı, üretimde aksamalar olduğunun kendisine yazılı olarak bildirilmelidir. Buna rağmen  işe geç gelmeye devam ediyor ise fesih öncesi işçinin savunmasının yazılı olarak alınması gerekir. Fesih bildirimi yazılı olarak yapılmalı ve fesih sebebinin açık olarak belirtilmesi gerekir.

            Bunlar yapıldığı taktirde, işe geç gelen işçinin, hizmet akdinin feshi, Haklı Nedenle Fesih olarak kabul edilecektir. ( 9.HD. 2010/5676 E. 2012/12374 K. 11.04.2012)

             V- Sonuç:

İşçinin işe geç gelmesi ve bunu alışkanlık haline getirmesi durumunda işveren açısından Geçerli Fesih sebebi oluşturmakla birlikte, Haklı Nedenle Fesih sebebi  oluşturmadığından dolayı, işçiye kıdem ve ihbar tazminatının ödenmesi gerekir ve işçi işe iade davasını  açtığında emsal kararlara göre davayı kazanabilecektir.

Hizmet akdinin Haklı Nedenle Feshedilmesi   durumunda ise işverenin kıdem ve ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğü bulunmadığı gibi, işçi işe iade davasını  açsa bile Yargıtay’ın mevcut emsal kararlarına göre davayı kazanma ihtimali bulunmamaktadır.

İşçi ve işverenlerin bu konulara dikkat etmeleri, her iki tarafın da yararına olacaktır.

                                                                                 Ahmet AĞAR 
  Sosyal Güvenlik Müşaviri

Büklüm Sokak No: 9/4 Kavaklıdere- ANKARA                                                                                       Tel: 0312- 4199369  Fax: 0312- 4199371                                                                                                 e-posta:  ahmetagar@ahmetagar.com                                                                                                          Web : www.ahmetagar.com