İşçinin İşe İadesi Ve SGK’ya Yapılacak Bildirimler İle İlgili Uygulamalar.

           I- Giriş:

          Bilindiği gibi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 20. maddesine göre iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanun hükümleri uyarınca ara bulucuya, ara bulucu görüşmeleri sonucunda tarafların anlaşmaya varamaması halinde son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir.

     İşçinin işe iade davası açması sonucunda ara bulucu görüşmeleri sonucunda anlaşmaya varılması veya mahkeme tarafından feshin geçersiz olduğuna karar verilmesi durumunda, işverenin SGK’ya vereceği Aylık Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile ilgili işlemlerin nasıl olacağı, bu makalenin konusu olacaktır.   

          II- İşe İade Davası Açabilmek İçin Gerekli Şartlar:    

      İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için belli şartlar vardır. Bu şartlardan birincisi, geçerli bir sebep olmadan ve haksız işten çıkarıldığını düşünen bir işçinin, işe iade davası açabilmesi için çalıştığı işyerinde 30 ve daha fazla işçinin çalışıyor olması gerekir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenecektir. 30 işçi sayısının belirlenmesinde belirli- belirsiz süreli, tam veya kısmi süreli, daimi- mevsimlik iş sözleşmesi ile çalışanların tamamı hesaba katılacaktır. Ancak, Alt işverenin işçileri bu hesaba dâhil edilmeyecektir. Diğer şartlar ise;

       -    İşçinin çalıştığı işyerinde en az altı ay kıdeminin olması gerekir, (İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir.)

-    İşçi ile işveren arasında belirsiz süreli iş sözleşmesinin olması  

gerekir,

-    İşçinin iş akdinin işveren tarafından feshedilmiş olması gerekir,

-  İşveren tarafından işten çıkarılan işçinin işe iade davası açabilmesi için iş akdinin feshi,  4857 sayılı İş Kanununda belirtilen geçerli sebepler dışında bir gerekçe ile yapılmış olması gerekir.

            III- İşe İade Davası Kimler Açabilir:

          4857 sayılı İş Kanunu’nun fesih bildirimine itiraz ve usulü başlıklı 20. maddesine   göre, iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri uyarınca öncelikle arabulucuya başvurması gerekir. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesine dava açılabilir. Taraflar anlaşırlarsa uyuşmazlık aynı sürede iş mahkemesi yerine özel hakeme de götürülebilir.  

      İş akdinin feshinde, feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür.

           İşçinin işe iade davası ivedilikle sonuçlandırılır. Mahkemece verilen karar hakkında istinaf yoluna başvurulması halinde, bölge idare mahkemesi ivedilikle ve KESİN olarak verir.

           IV- Hizmet Akdinin Feshi Geçerli Bir Sebebe Dayanmalıdır :

           4857 sayılı İş Kanununa göre, iş güvencesi kapsamında olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliğinde veya davranışlarında ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. Buna göre;

           1- Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işvenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak,

          2- İşyeri sendika temsilciliği yapmak, Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip etmek veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış olan sürece katılmak,

          3- Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler,

          4- Kanunda öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek,

          İşçinin hizmet akdinin feshi için geçerli ve hakli bir sebep değildir.

           İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli sayılmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek FESHİN GEÇERSİZLİĞİNE karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.  

      Mahkeme, işçinin işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarını da belirler. Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve hakları ödenir.

           V- İşçinin İşe Başlamak İçin İşverene Başvurması Şarttır:

      İşçi, kesinleşmiş mahkeme kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli sayılır ve işveren sadece hukuki sonuçları ile sorumlu olacaktır.  

           VI- İşe İade Edilen İşçi İçin SGK’ya Verilmesi Gereken APHB:

           SGK’nın 18.06.2020 tarih ve 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri hakkındaki Genelgesine göre;

1-    İş mahkemesi tarafından işe iadesine karar verilen sigortalı için verilmesi gereken asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin kesinleşmiş mahkeme  kararının tebliğ tarihinden itibaren işçinin on işgünü içinde işe başlamak üzere işverene başvuruda bulunması ve işverenin işçiyi işe başlatması halinde, davete ilişkin tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı,

2-işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde ise, işçinin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ait tebligatın alındığı tarihin içinde bulunduğu ayı,  

           3- Arabuluculuk faaliyeti sonunda tanzim edilen ve ilam niteliğinde bulunan anlaşma belgesi uyarınca sigortalı için verilmesi gereken asıl veya ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin arabuluculuk anlaşma belgesinin ilam niteliğini kazandığı tarihin içinde bulunduğu ayı,

           takip eden ayın 23’üne kadar, Kuruma e- sigorta kanalıyla gönderilmesi veya kağıt ortamında verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş olarak kabul edilecektir.

         VII- Sonuç:

4857 sayılı İş Kanununun 18. maddesine göre, en az 30 veya daha fazla kişinin çalıştığı işyerinde çalışan ve iş güvencesi kapsamında olan işçilerden belirsiz süreli iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiasında ise, işveren tarafından fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanununa göre önce ara bulucuya, ara bulucu görüşmeleri sonucunda anlaşmaya varılamaması halinde ise son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açma hakkına sahiptir.

Ahmet AĞAR
Sosyal Güvenlik Müşaviri                                   

Büklüm Sokak No: 9/4 Kavaklıdere- ANKARA

Tel: 0312- 4199369  Fax: 0312- 4199371

e-posta: ahmetagar@ahmetagar.com

Web : www.ahmetagar.com