İŞSİZLİK SİGORTASI NEDİR VE KİMLER YARARLANABİLİR?

I- İŞSİZLİK SİGORTASI NEDİR?

Hatırlanacağı gibi, 01.04.1988 – 30.05.2000 tarihine kadar % 2 işçiden ve % 3 işverenden kesilmekte olan Tasarrufu Teşvik Kesintileri Uygulamasına son verilerek 01.06.2000  tarihinden itibaren “İşsizlik Sigortası Primi’ne” dönüştürülmüş ve “İşsizlik Sigortası Fonu” oluşturulmuştur.

İşverenler, işsizlik sigortasına ilişkin yükümlülükleri nedeniyle, sigortalıların ücretlerinden indirim veya kesinti yapma hakkına sahip bulunmamaktadırlar. Herhangi bir şekilde, işçinin sigortalılık durumunun sona ermesi halinde, o ana kadar işçiden ve işverenden kesilen işsizlik sigortası primleri, devlet payı iade edilmemektedir. İşsizlik sigortası primlerinin tahsili ve bunların Fona aktarılmasından ‘Sosyal Sigortalar Kurumu’nu; (SGK) diğer her türlü hizmet ve işlemlerden de Türkiye İş Kurumu’nu (İş-Kur) görevli, etkili ve  sorumlu kılmıştır.

            II- İŞSİZLİK SİGORTASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI:

            İşsizlik sigortası yardımlarından yararlanmak için sadece işsiz kalmak yeterli değildir. Kendi istek ve iradesi dışında işsiz kalmanın dışında, kanunun ön gördüğü     diğer şartların da oluşması  gerekmektedir.  4447 sayılı Kanun uyarınca  sigortalı sayılanlardan iş sözleşmeleri (hizmet akdi)  yasada belirtilen hallerden birisine dayalı olarak sona erenlerin, resmi kimlik belgesi ve işveren tarafından düzenlenen ‘işten ayrılma bildirgesi’  (İAB) ile iş sözleşmesinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde, işyerinin bağlı bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu (İş-Kur) müdürlüğüne talep dilekçesi ile şahsen müracaat etmeleri gerekir.

          Bir işçinin, işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanabilmesi için kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, son üç yıl içinde 600 gün prim ödemesi ve işsiz kalmadan önceki 120 gün içinde de kesintisiz prim ödemiş olması ve 30 gün içinde şahsen Türkiye İş Kurumu’na başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduğunu kaydettirmesi gerekmektedir.

Bu şartları yerine getirmeyenler ile kendi iradesiyle işsiz kalan (istifa eden, evlenme ve emeklilik nedeniyle işten ayrılan) sigortalılar işsizlik sigortası yardımlarından yararlanamazlar.

            III- KİME NE KADAR SÜRE İLE  İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ÖDENİR :

Kanunda işsizlik ödeneği alabilmek için öngörülmüş olan şartları taşıyanlara;

            - 600 gün prim ödemiş olanlar için ( 6 ay) 180 gün,

-  900 gün prim ödemiş olanlar için ( 8 ay) 240 gün,

- 1080 gün ve daha fazla prim ödemiş olanlar için ( 10 ay)  300 gün,

Süre ile işsizlik ödeneği ödenecektir. Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt ücretinin % 60’ı olacaktır. Ancak, işsizlik ödeneği miktarı sanayi kesiminde çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık brüt asgari ücretin % 120’sini  geçemeyecektir.

          IV- 4447 SAYILI KANUNUNA GÖRE İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALABİLMEK İÇİN ÖNGÖRÜLEN ŞARTLAR ŞUNLARDIR.

            1- Son üç yıl içinde en az 600 gün çalışmış ve prim ödemiş olması,

2- İşten ayrılmadan önceki son 120 günü sürekli çalışmış olması,

3- Kendi isteği dışında işveren tarafından işten çıkarılmış olması,

4- İşçinin, İş Kanunu’nda belirtilen haklı bir nedenle işten ayrılmış olması,

                 Gerekmektedir.

Kendi iradesiyle işsiz kalan (istifa eden, evlenme ve emeklilik nedeniyle işten ayrılan) veya İş Kanunu’nda belirtilen haklı bir nedenle işveren tarafından işten çıkarılan işçi, işsizlik sigortası yardımlarından yararlanamaz, işsizlik ödeneği alamaz                                                                                                               

            V- KİME NE KADAR SÜRE İLE  İŞSİZLİK ÖDENEĞİ VERİLİR :

Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün, prim ödeyerek sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde;

a) 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası, primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün, (altı ay)

b) 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün, ( sekiz ay)

c) 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, (on ay)

Süre ile işsizlik ödeneği verilir.

VI- ALINABİLECEK İŞSİZLİK ÖDENEĞİ MİKTARI NE      KADARDIR:

5838 sayılı Kanunla, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 8.  maddeye göre, 2008 ve 2009 yıllarında uygulanmak üzere günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 60’ı oranında olacak ve yasal asgari ücretin % 120’sini geçemeyecektir.  Bu oranlara göre ödenecek  işsizlik ödeneğinin aylık miktarı, bugünkü yasal asgari ücrete göre en az 399,60 Tl.  en çok ise 799,20 Tl olacaktır.

  Ahmet Ağar

  Sosyal Güvenlik Müşaviri

Büklüm Sok. No: 9/4 Kavaklıdere- ANKARA

Tel: 0312- 4199369-4199374   Fax : 0312- 4199371

 E-Mail: agarahmet@turmob.org.tr