İstihdam Paketi İle İşverenlere Getirilen Teşvikler Ve Bunlardan Yararlanma Şekil Ve Şartları

GİRİŞ

İstihdam Paketi olarak da adlandırılan 5763 sayılı, İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla 4857 sayılı İş Kanununda önemli değişiklikler yapılmıştır.

Bu değişiklikler doğrultusunda işverenlerin, sigorta primi indirimlerinden yararlanmak için  yapmaları ve uymaları gereken belli şartlar ve  kurallar vardır.  

Buna göre :

I-ZORUNLU İSTİHDAMA AİT DEĞİŞİKLİKLER:

A- Özürlü ve Eski Hükümlü İşçi Çalıştırma Zorunluluğu:

5763 sayılı Kanun’un 2. maddesiyle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 30. maddesi başlığı ile birlikte yeniden düzenlenmiştir. Yapılan düzenleme ile işveren yükümlülükleri açısından aşağıdaki değişiklikler öngörülmüştür:

1- Yükümlülük Oranları:

Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan özel sektöre ait bir işverenin 50 ve üzerinde işçi çalıştırması halinde, yeni düzenleme ile, %3 özürlü istihdamını zorunlu kılınmış, eski hükümlü istihdamın zorunluluğu kaldırılmıştır.

Kamu işyerlerinin yükümlülüğü ise; %4 özürlü ve %2 eski hükümlü işçi çalıştırmak şeklinde düzenlenmiştir.

2-İşyerinin İşçisi İken Sakatlananlara Öncelik Tanınması:

Yapılan bir diğer düzenleme; zorunlu eski hükümlü istihdamının kaldırılmasına paralel olarak gerçekleştirilmiştir. Buna göre; “işyerinin işçisi iken sakatlanan, eski hükümlü ya da terör mağduru olanlara öncelik tanınması” yükümlülüğü, “işyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınması” yönünde değiştirilmiştir.

3- İşveren Sigorta Prim Hisselerinin Hazine Tarafından Karşılanması

Kontenjan fazlası özürlü, eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırılması halinde, teşvik niteliğinde sağlanan, işveren sigorta prim hisselerinin bir kısmının Hazinece ödenmesi uygulaması yeniden düzenlenmiştir. Yeni düzenlemeyle; 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na tabi özürlü sigortalılar ile 5378 sayılı Kanun’un 14. maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan özürlü sigortalıların, prime esas kazancın alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı Hazinece karşılanacaktır.

Kontenjan fazlası veya yükümlü olmadığı halde özürlü çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her özürlü için asgari ücret üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hissesinin yarısı Hazinece karşılayacaktır. Ancak, işveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. Bu fıkraya göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde ise, Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilecektir. Ayrıca, Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

B- TERÖR MAĞDURU İSTİHDAMI :

İstihdam Paketinde yapılan son değişikliklerle; terör mağdurlarının istihdamına ilişkin 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun Ek 1. maddesinin (B) bendi yürürlükten kaldırılmasıyla aynı il sınırları içerisinde 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işverenlerin terör mağduru istihdamı zorunluluğu kaldırılmış bulunmaktadır.

II- GENÇ İŞÇİ VE KADIN İŞÇİ İSTİHDAMINDA PRİM TEŞVİKİ:

1- 18-29 Yaş arası Genç İşçi ve Kadın İşçi İstihdamında Prim Teşviki Uygulaması: 

4447 sayılı Kanun’a geçici 7. madde olarak eklenen 5763 sayılı Yasa’nın 20. maddesi;

18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanlar (erkekler ve kadınlar) ile yaş şartı aranmaksızın 18 yaşından büyük kadınlardan;

- Bu maddenin yürürlük tarihinden önceki altı aylık dönemde prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması şartıyla,

- Bu maddenin yürürlük tarihinden önceki bir yıllık dönemde işyerine ait prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde işe alınan ve fiilen çalıştırılanlar için; 506 sayıla Yasanın prime esas kazancın alt sınırı üzerinden (asgari ücret)  hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin;

a- Birinci yıl için yüzde 100’ünün,

b- İkinci yıl için yüzde 80’inin,

c- Üçüncü yıl için yüzde 60’ının,

d- Dördüncü yıl için yüzde 40’ının,

e- Beşinci yıl için yüzde 20’sinin,

İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacağı hususunu düzenlemiştir.

Bu şekilde teşvike hak kazanmanın önünde birkaç engel bulunmaktadır. Bunlardan :

- Birincisi, alık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenil Kurumuna verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin işçi hissesine isabet eden tutarı ile asgari ücreti aşan ücretlerin işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması.

- İkincisi, son bir yılda yani 01.07.2007-01.07.2008 tarihleri arasında o işyerinde bir ayda çalışan ortalama işçi sayısının üzerinde bir istihdamın sağlanması gereğidir. Yani, o işyerinde çalışan 30 işçiden 29 ve daha büyük yaştaki 10 kişiyi çıkartıp yerine 18-28 yaşlarında 10 yeni işçi alınmasıyla teşvike hak kazanılmış olunmayacaktır.

- Üçüncüsü, teşvik amacıyla işyerine yeni alınan işçilerin son altı ayda sigortalı olarak çalışmamış olma şartının aranacak olmasıdır.

2- Erkek sigortalılara yaşlarına göre teşvik uygulamasının suiistimaline alınmış önlemler:

1- 01.10.2003 tarihinden sonra özelleştirme kapsamında devir alınan işyerleri hariç olmak üzere, mevcut ve faaliyette bulunan işyerlerinin devredilmesi, birleşmesi, bölünmesi veya nevi değiştirmesi gibi hallerde yeni işe başlama olarak değerlendirilmeyeceği,

2- Mevcut bir işyerinin kapatılarak; değişik bir ad veya unvan yada bir iş birimi olarak aynı faaliyette açılması veya çalışan sigortalıların bütün olarak devredilmesi halinde, bu işyerleri hakkında uygulanmayacağı,

3- Yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler arasında istihdamın kaydırılması, şahıs işletmelerinde işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi ek bir kapasite ve istihdam artışına neden olmayan, sadece teşviklerden yararlanmak amacıyla yapılan işlemler hakkında uygulanmayacağı,

4- 506 sayılı Kanun gereğince yapılan kontrol ve denetimler sonucunda çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilen işyerleri hakkında bir yıl süreyle uygulanmayacağı,

öngörülmüştür.

3- Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primleri Kısmen Hazine’ce Karşılanacaktır:

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinin 1. fıkrasına, 5763 sayılı Yasanın 24.maddesiyle eklenen bir bentle malûllük, yaşlılık ve ölüm sigorta primleri ile ilgili teşvik edici bir düzenlemeye yer verilmiştir. Bu uygulama ile ilgili madde 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girecektir.

Buna göre,  5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıları çalıştıran özel sektör işverenlerinin, malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden,  işveren hissesinin ( % 11)  beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine’ce karşılanacaktır.

İşveren hissesine ait primlerin Hazine’ce karşılanabilmesi için, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak bu Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermeleri, sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazine’ce karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır.

III- SONUÇ:

Bu düzenleme ile getirilen iki önemli teşvik söz konusudur. Bunlardan ilki, eskiden çalıştırılanlara ilaveten (ortalama işçi sayısının üzerinde) alınan işçilerin asgari ücret tutarı üzerinden hesaplanacak işveren sigorta primi hissesinin 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak olması, diğeri de SSK (4/a) kapsamında sigortalı çalıştıran işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılar ile ilgili malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için ödenen işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine tarafından karşılanacağı hususudur.

Bu iki önemli teşvikin yanı sıra; Kanun’da belirtilen zorunlu sayıda özürlü çalıştıran işverenler ile ilgili, sigorta primine esas kazancın altı sınırı üzerinden hesaplanacak olan işveren sigorta primi hissesinin tamamını, bu sayının üzerinde çalıştırılan özürlü için ise %50 oranındaki primin hazinece karşılanacağı hususlarında yeni düzenlemeler yapılmıştır.

Kaynakça : Ahmet Ağar : “Ankara SMMM Odası Bülteni 2008 Temmuz – Ağustos Sayı : 179, Sf. 50-52.

Kaynakça : Ahmet Ağar : “http://www.resulkurt.com/artikel.php?artikel_id=1463” Yayınlanmıştır.