İşverenlerce Çalışanlarına Verilen Hatıra Altını İle

           Şehir İçi Yol Yardımı Sigorta Primine Tabi Tutulacaktır.

            I- GİRİŞ:

            Bilindiği gibi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun 80. maddesinde, işverenleri tarafından sigortalılarına yapılacak hangi ödemelerinin sigorta primine tabi tutulacağı ve hangisinin tabi tutamlayacağı açıklanmış olmakla birlikte, hizmet akdiyle çalışan sigortalılara işverenleri tarafından yapılan  bazı ödemelerin sigorta priminden istisna olup olmadığı konusunda tereddütler meydana gelmekte ve bunun sonucunda bazı yanlışlıkların yapıldığı bilinmektedir.       

              Bu makalenin konusu, işverenlerce personellerine verilen hatıra altını ile şehir içi yol yardımı bedelinin sigorta primine tabi olduğu ve hangi nakdi ödemelerin sigorta priminden istisna olduğu ve bununla ilgili SGK tarafından yapılan son düzenlemenin açıklanması olacaktır. Buna göre;

             II- Sosyal Güvenlik Kurumu Hatıra Altınlardan Prim Kesintisi Yapılmasını

      İstemektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumu “İşverenler tarafından çalışanlarına sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen çeyrek, yarım, tam altın bedellerinin sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilip edilmeyeceği” konusunda görüş ve uygulama değişikliğine gitmiştir. Şöyle ki;

            1- 5510 sayılı Kanun, Prime Esas Kazançlar başlığını taşıyan 80. maddesinde; “Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.” şeklinde hüküm bulunmaktadır.

            Kanunun bu hükmüne istinaden, işverenler tarafından personellerine sosyal amaçlı olarak bayram ve yılbaşı gibi nedenlerle verilen hatıra altınlarının sigorta primi ile ilgili   Sosyal Güvenlik Kurumu’nun  01/06/2016 tarihinden önceki uygulaması şöyleydi:

“Altının parasal bir değeri bulunmakta ve tedavül edebilmekte ise de, kural olarak hayatın olağan akışında altının ödeme aracı olarak kullanılmadığı, parasal karşılığı bulunmasına karşılık altın ile yapılan bir ödemenin nakdi ödeme olarak kabul edilemeyeceği dikkate alındığında, gördükleri işin karşılığı olmaksızın işverenler tarafından sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi nedenlerle sigortalılara verilen çeyrek, yarım, tam altının ücret ya da ücret niteliğinde kazanç kavramı içinde yer almadığı, ayni yardım olarak nitelendirilebileceği ve bunların prime esas kazanç kapsamında değerlendirilemeyeceği” yönünde yapılan mütalaa ve bildirilen görüş  doğrultusunda işlem yapılmaktaydı.

2- Ancak, 22/06/2016 tarihli ve 2016- 12 sayılı Genelge  ile 01/06/2016 tarihinden geçerli olmak üzere; önceki uygulamadan vazgeçilmiş ve yeni bir düzenleme getirilmiştir.

İşverenleri tarafından sosyal amaçlı olarak çalışanlarına verilen HATIRA ALTINI ile ilgili olarak 2016- 12 sayılı Genelge ile; “Altının günlük değerinin belli olması ve her an piyasasında kolayca nakde dönüştürülebileceği ve bu sayede satın alma alternatifi sağlayacağı göz önüne alındığında altın olarak yapılan ödemelerin nakit yardım olarak değerlendirilmesi sonucunda hatıra altınlarının sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olması, hatıra altınlarının tıpkı para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle, hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrolarına  yansıtılmış olan bedeller üzerinden ilgili ayda sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi, sigortalılara hatıra altın verildiğinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediği durumlarda altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak miktarının sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi gerekmektedir.

Bu itibarla, işverenlerince çalışanlarına 1 Haziran 2016 tarihinden sonra, bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedellerinin sigorta primine esas kazanç olarak kabul edilerek sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.”

 Şeklinde yeni düzenleme yapılmıştır.

III- Hatıra Altını İle İlgili Yapılması Gerekenler ve Öneriler.

1- Yılbaşı, şirketin/işyerinin kuruluş yıldönümü, 10 uncu, 20 nci, 30 uncu veya 50

nci hizmet yılı gibi nedenlerle çalışanlara altın verilmişse, bu hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrosuna “Prim, ikramiye ve bu nitelikteki istihkak” alt başlığında dahil edilmesi ve söz konusu hatıra altın tutarından da prim kesintisi yapılması,

2- Hatıra altın tutarı ücret ödeme bordrosuna dahil edilmemişse, ücret bordro tekniği açısından dahil edilemiyorsa, o halde altın hangi ayda verilmişse o ayın son gününde Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden (çeyrek, yarım veya tam altın satış bedeli) hesaplanacak tutardan prim kesintisi yapılması,

3- 01/06/2016 tarihinden önce verilen hatıra altınların primden istisna olarak değerlendirilmesi, söz konusu tarihten öncesine ilişkin geriye dönük ücret bordrosu ve aylık prim bildirgelerinde herhangi bir düzeltme yapılmasına gerek  bulunmamaktadır.

IV- Şehir İçi Yol  Paraları Sigorta Primine Tabi Olacaktır. 

Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yayımlanan “ Yol ve yemek paraları” konulu tüm teşkilata gönderilen 22.07.2016 tarihli Genel Yazı’da;

İşveren Uygulama Tebliği’nin (7.7.1 Yemek Paraları) başlıklı bölümünde; “Sigortalılara yemek parası adı altında yapılan ödemelerin, işyerinde veya müştemilatında işveren tarafından yemek verilmemesi şartıyla, fiilen çalışılan gün sayısı dikkate alınarak 16 yaşından büyükler için belirlenen günlük asgari ücretin % 6 sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak miktarı, prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacak, dolayısıyla bu tutardan prim kesilmeyecektir” denilmektedir.

Ayrıca sigortalılara ödenen yol paralarının  görev yolluğu niteliğinde bir ödeme mi, yoksa şehir içi ulaşım için yapılan bir ödeme mi olduğunun tespitinin gerektiği, bu ödemenin görev yolluğu olması halinde prime tabi tutulmaması, buna karşın şehir içi ulaşım masrafları için yapılan bir ödeme olması halinde ise prime tabi tutulmayacak kazanç istisnaları içinde bu ödemenin yer almaması nedeniyle prim kesintisine tabi tutulması gerekmektedir.

Buna göre, işyerlerinde çalışan sigortalılara;

-Nakit olarak yapılan yemek yardımının primden istisna olan kısmı (Fiilen çalışılan gün sayısı x günlük asgari ücretin % 6’sı) düşüldükten sonra kalan tutarının sigorta primi kesintisine tabi tutulması,

-Nakit olarak ödenen yol bedelinin, 5510 sayılı Kanun’un 80 inci maddesindeki “görev yollukları” kavramı ile karıştırılmaksızın, primden istisna olan ödemeler içinde yer almaması nedeniyle tamamının sigorta primi kesintisine tabi tutulması gerektiği,

Yönünde açıklamalar yapılmış ve talimatlar verilmiştir.

V- Şehir İçi Yol Paraları İle İlgili Yapılması Gerekenler Ve Öneriler.

1-    Sigortalılara ödenen  “yol paralarının” içeriğinin  açıklığa  kavuşturulması, görev

yolluğu olarak ödenmesi halinde ücret ödeme bordrosunda “görev yolluğu” ibaresiyle tahakkukunun yapılması, işyerinin SGK tarafından teftişe alınması halinde belgelendirme yükümlülüğünün işverende olması nedeniyle geçici görevlendirme yazılarının, konaklama, yol ve  pasaport gibi ispatlayıcı vesikaların özlük dosyasında hıfz edilmesi,

2-    Yemek bedelinin istisna tutulabilmesi için, işyerinde veya müştemilatında işveren

tarafından yemek verilmemesi gerektiği, şayet işyerinde yemek veriliyorsa prim istisnasının söz konusu olmayacağı deneniyle yemek paraları sigorta primine tabi tutulacaktır.

VI- Sonuç:

1- İşverenler tarafından, 1 Haziran 2016 tarihinden sonra, bayram, yılbaşı, 25 inci, 30 uncu veya 50 nci hizmet yılı gibi nedenlerle çalışanlarına verilen hatıra altınların verildiği tarihteki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak TL tutarının, ücret ödeme bordrosunda sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilerek, sigorta primine tabi tutulması gerekmektedir.

2- İşverenler tarafından çalışanlara ödenen  şehir içi yol paraları, eğer “Görev Yolluğu” olarak ödenmiş ise, bu ödeme, sigorta primine tabi tutulmayacaktır. Ancak yapılan bu ödemenin, ücret ödeme bordrosunda “görev yolluğu” ibaresiyle tahakkukunun yapılmış olması gerekmektedir.

Ahmet Ağar
Sosyal Güvenlik Müşaviri     

Büklüm Sokak No: 9/4 Kavaklıdere- ANKARA

Tel: 0312- 4199369  Fax: 0312- 4199371

e-posta: ahmetagar@ahmetagar.com

Web : www.ahmetagar.com